معجزۀ چگونه گفتن - محمدرضا شفیعی کدکنی
کلاس درس دانشگاه تهران
گفتگو از فرم در تاریخ هنر ایران و ادبیات فارسی نو قدم و تازه است. ادبیات ما بعد از سنایی و انوری در قرن ششم آرام آرام از پژوهش فرمی و گفتگو دربارۀ پرداخت کلمات فاصله گرفت. پس از خاقانی، سعدی و حافظْ کلمات و جملات فارسی تا چند قرن دست نخورده باقی ماندند. این دست ناخوردگی شرحی از نپرداختن است. نپرداختن به فرم تفکر که پس از تاسیس مدارس نظامیه تا دوران قائم مقام فراهانی ادامه داشت. قائم مقام پیش از مشروطه و پیش از درک اروپای جدید حرف از تاسیس فرم جدید در زبان فارسی زد. این حرف آنقدر مهیب و بزرگ بود که تا سالها پس از آنْ منبع ارجاعات اصلاح فرمی، سخنان قائم مقام بود.
آغاز دگرگونیهای صدر مشروطه زیر و زبر ادبیات را بهم ریخت. از جعفر خامنه تا نیما یوشیج بن و بنیاد شاعری خود را بر توانش فرمی بنا کردند. با این همه دوران اوج بالندگی پژوهشهای فرمی در ایران پس از عبدالقاهر جرجانیْ شناختن فرمالیسم روس است. توجه مترجمان به رمانهای روس و ترجمۀ آثار شهیر روسی سنگ بنای شناخت فرمالیسم روسی را در رشتۀ ادبیات فارسی گذاشت. در این بین آثار شفیعی کدکنی بیشترین اثر را در جامعۀ ادبی و به تبع آن در جامعۀ هنری گذاشت. نوشتن کتاب رستاخیز کلمات در سال 1356 پژوهش کامل و جدیدی بود. در این کتاب با طرح چهار پرسش از اثر ادبی که عبارت است از:
چه میگوید؟ چگونه میگوید؟ چرا میگوید؟ از کجا میگوید
فرم تازۀ پژوهش را تشکیل داد. شفیعی کدکنی در این ویدیو توضیح میدهد که چگونه میگوید و پاسخ به این سوال مهمتر از همۀ پرسشهای دیگر است.
تعداد بازدید : 39